Vai trò của giáo dục STEM trong thế kỷ 21 đang trở thành mối quan tâm lớn với nhiều quốc gia, tổ chức giáo dục và phụ huynh. Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, giáo dục STEM không còn là xu hướng nhất thời mà là đòi hỏi tất yếu để chuẩn bị cho thế hệ công dân toàn cầu.
Thế giới thay đổi, giáo dục cũng cần đổi mới
Thế kỷ 21 chứng kiến làn sóng công nghệ bùng nổ với tốc độ chưa từng có. Trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, kỹ thuật số, tự động hóa… đã và đang thay đổi cấu trúc kinh tế, thị trường lao động và lối sống toàn cầu.
Trong bối cảnh đó, một hệ thống giáo dục vẫn đặt nặng lý thuyết, học thuộc lòng và đánh giá bằng điểm số không còn đủ sức giúp trẻ thích nghi. Đây là lúc giáo dục STEM thể hiện vai trò quan trọng, không chỉ cung cấp tri thức, mà còn trang bị kỹ năng và tư duy nền tảng cho thế kỷ mới.
Xem thêm: 6 kỹ năng thế kỷ 21 để trẻ trở thành các công dân toàn cầu
STEM không chỉ là xu hướng mà là nhu cầu thực tế
STEM là gì? Và vai trò của giáo dục STEM trong thế kỷ 21?
STEM là viết tắt của Khoa học (Science), Công nghệ (Technology), Kỹ thuật (Engineering) và Toán học (Math). Không giống những môn học độc lập, giáo dục STEM tích hợp các lĩnh vực này để giải quyết vấn đề thực tế, qua đó thúc đẩy tư duy phản biện, khả năng sáng tạo và kỹ năng hợp tác, những phẩm chất được coi là “vốn liếng sống còn” trong thế kỷ 21.
Tại Việt Nam, cụm từ “giáo dục STEM” xuất hiện ngày càng nhiều trong các đề án giáo dục mới. Nhưng để STEM thật sự đi vào cuộc sống, phụ huynh và giáo viên cần hiểu rõ tầm quan trọng của nó và áp dụng linh hoạt, không chỉ trong trường học mà cả ở gia đình.
5 giá trị cốt lõi STEM mang lại cho trẻ
Vai trò của giáo dục STEM trong thế kỷ 21 đối với giáo dục trẻ em là cực kỳ lớn:
Tư duy logic và giải quyết vấn đề trong thế giới biến động
STEM không dạy trẻ một đáp án đúng duy nhất, mà trao cho trẻ một tư duy để tìm ra nhiều cách tiếp cận khác nhau. Khi trẻ tập làm thí nghiệm, lắp ráp mô hình hay lập trình robot, con không chỉ học cách phân tích nguyên nhân – kết quả, mà còn rèn luyện sự kiên trì trước thất bại. Điều này vô cùng cần thiết trong thế giới thực, nơi không có sẵn lời giải và mọi thành công đều bắt đầu từ những lần thử sai.
Khơi dậy sáng tạo từ trải nghiệm thực tế
Không chỉ đơn thuần là "vẽ tranh hay làm đồ thủ công", sáng tạo trong STEM đến từ việc kết hợp kiến thức khoa học với trí tưởng tượng. Khi trẻ tự thiết kế một hệ thống tưới cây tự động, hay tạo ra trò chơi đơn giản bằng lập trình, con được tiếp cận với khái niệm sáng tạo mang tính ứng dụng. Đây là kiểu sáng tạo giúp trẻ không chỉ “nghĩ khác đi”, mà còn “làm được điều khác biệt” – yếu tố làm nên giá trị cá nhân trong tương lai.
Kỹ năng hợp tác và giao tiếp trong một thế giới liên kết
STEM dạy trẻ không thể làm mọi thứ một mình. Các dự án nhóm khiến trẻ phải học cách thuyết trình ý tưởng, lắng nghe góp ý, chia sẻ vai trò và cùng chịu trách nhiệm với kết quả. Từ đó, con hình thành sự tự tin trong giao tiếp, khả năng thuyết phục và biết cách làm việc với người khác – những kỹ năng mềm tưởng chừng đơn giản nhưng lại quyết định phần lớn thành công trong mọi môi trường làm việc sau này.
Liên kết giữa lý thuyết và đời sống, nuôi dưỡng động lực học tập thật sự
Một trong những rào cản lớn nhất với trẻ là cảm giác “học để thi”. Nhưng STEM cho trẻ thấy kiến thức không nằm yên trên trang sách. Thay vào đó, khoa học giúp lý giải hiện tượng tự nhiên, công nghệ giúp cải thiện cuộc sống, toán học hiện diện trong mọi hành động thường nhật. Khi thấy “học có ích” và “học để tạo ra điều gì đó”, trẻ sẽ tự khơi dậy động lực học hỏi sâu từ bên trong.
Định hình tương lai nghề nghiệp trong thế giới chưa được đặt tên
Trong khi ba mẹ đang chọn trường cấp 2, cấp 3 cho con, thì nhiều ngành nghề tương lai thậm chí còn chưa xuất hiện. STEM không nhằm định hướng trẻ thành lập trình viên hay kỹ sư sớm, mà giúp con có nền tảng tư duy linh hoạt để tiếp cận bất kỳ lĩnh vực nào sau này. Từ trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, kỹ thuật môi trường đến nghệ thuật số, mọi ngành nghề đều đang cần những người trẻ được rèn luyện tư duy STEM ngay từ nhỏ.
Vai trò của giáo dục STEM trong thế kỷ 21 vì vậy không chỉ dừng lại ở việc dạy “cái gì”, mà còn giúp con xác định “mình sẽ trở thành ai”. Đây là nền tảng để xây dựng một thế hệ sẵn sàng hội nhập, đổi mới và lãnh đạo tương lai.
STEM giúp trẻ kết nối giữa trường học và đời sống
Nhiều ba mẹ từng chia sẻ với Mykingdom STEAM rằng, con học giỏi toán nhưng không hứng thú, học tốt lý thuyết nhưng không biết áp dụng. Vai trò của giáo dục STEM trong thế kỷ 21 chính là cầu nối tuyệt vời giúp trẻ nhìn ra “môn học không nằm trong sách vở”.
Khi con hiểu được cách cảm biến hoạt động trong xe thông minh, cách các hành tinh vận động quanh mặt trời, hay tự chế máy đo thời tiết thu nhỏ tại nhà, kiến thức trở nên sống động và gần gũi hơn bao giờ hết.
Chính từ sự kết nối ấy, trẻ không còn học vì điểm số, mà học vì mong muốn hiểu thế giới và tạo ra giá trị cho cuộc sống.
Thế giới cần nhân lực STEM, Việt Nam cũng không thể đứng ngoài
Theo báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, hơn 50% trẻ em đang học tiểu học hiện nay sẽ làm những công việc chưa từng tồn tại. Trong khi đó, các ngành liên quan đến STEM như AI, khoa học dữ liệu, công nghệ y tế… đều thuộc nhóm phát triển nhanh nhất.
Với dân số trẻ và tốc độ đô thị hóa mạnh, Việt Nam đứng trước cơ hội “vàng” để đẩy mạnh giáo dục STEM, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, để đạt điều đó, vai trò của giáo dục STEM trong thế kỷ 21 phải được đặt đúng chỗ. STEM không thể chỉ nằm trên giấy hay trong hội thảo mà phải bắt đầu từ những trải nghiệm nhỏ hằng ngày với trẻ em.
Xem thêm: 7 buổi giáo dục STEM mầm non mini tại nhà cho bé 3–5 tuổi dễ làm
Vai trò của giáo dục STEM trong thế kỷ 21 không nằm ở việc tạo ra những đứa trẻ giỏi toán hay hiểu máy tính, mà là nuôi dưỡng một thế hệ biết cách tư duy, giải quyết vấn đề và tạo ra giá trị trong thế giới không ngừng biến đổi. Giáo dục luôn cần bắt đầu từ hôm nay, và STEM có thể chính là bước khởi đầu bền vững nhất mà ba mẹ trao cho con.
