Giáo dục STEAM bắt nguồn từ đâu? Sự chuyển đổi từ STEM sang STEAM như thế nào và tầm quan trọng của phương pháp giáo dục này trong thế kỷ 21 ra sao?
Giáo dục STEAM là gì? Giáo dục STEAM, viết tắt của Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Arts (Nghệ thuật) và Mathematics (Toán học), là một phương pháp giáo dục tích hợp nhằm trang bị cho học sinh những kỹ năng cần thiết trong thế kỷ 21. Nhưng giáo dục STEAM bắt nguồn từ đâu? Để hiểu rõ hơn về nguồn gốc của STEAM, chúng ta cần xem xét sự phát triển của giáo dục STEM và lý do bổ sung yếu tố Nghệ thuật vào mô hình này.
Nguồn gốc và sự chuyển đổi từ STEM sang STEAM
STEM ra đời tại Mỹ và lan rộng khắp thế giới
Phương pháp giáo dục STEM xuất hiện từ những năm 1990 tại Mỹ và dần trở nên phổ biến vào đầu những năm 2000. Sau đó, mô hình này nhanh chóng lan rộng đến các quốc gia phát triển như Anh, Úc, Đức, Phần Lan, Canada… Giáo dục STEM tập trung trang bị cho thế hệ trẻ các kỹ năng, tư duy cốt lõi và kiến thức liên ngành, giúp họ giải quyết hiệu quả những vấn đề thực tế trong doanh nghiệp và xã hội.
Tại Mỹ, Tổng thống Barack Obama là người ủng hộ mạnh mẽ các chính sách khuyến khích và thúc đẩy giáo dục STEM. Ông từng phát biểu: "Một trong những điều mà tôi tập trung khi làm Tổng thống là làm thế nào chúng ta tạo ra một phương pháp tiếp cận toàn diện cho khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM).”. Ngoài ra, trong một bài phát biểu trước Thượng viện Mỹ, Bill Gates cũng nhấn mạnh về phương pháp giáo dục STEM: "Chúng ta không thể duy trì được nền kinh tế dẫn đầu toàn cầu nếu không có những người tài năng trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học."
STEM chuyển đổi sang STEAM
Giáo dục STEAM bắt nguồn từ đâu? Nhận thấy tầm quan trọng của sự sáng tạo và tư duy nghệ thuật trong việc giải quyết vấn đề và đổi mới, các nhà giáo dục đã đề xuất bổ sung yếu tố Nghệ thuật (Arts) vào mô hình STEM, tạo thành STEAM. Sự kết hợp này nhằm khuyến khích học sinh phát triển tư duy sáng tạo song song với tư duy phân tích, giúp họ linh hoạt và toàn diện hơn trong học tập và công việc.
Để tìm hiểu chi tiết hơn về hai phương pháp này, mời bạn đọc bài viết: Tìm hiểu STEAM khác STEM như thế nào?
Ứng dụng của giáo dục STEAM trên thế giới và Việt Nam
Trên thế giới
STEAM ngày càng được nhiều quốc gia áp dụng vào chương trình giảng dạy, nhằm đào tạo những công dân có khả năng sáng tạo và đổi mới trong nhiều lĩnh vực. Những thế hệ này được kỳ vọng sẽ đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững và thịnh vượng của đất nước.
-
Chú trọng vào thực hành và ứng dụng thực tiễn, tích hợp STEAM vào các cấp học từ tiểu học đến đại học. Trường học kết hợp AI, in 3D, và lập trình vào chương trình giảng dạy.
-
Khuyến khích học sinh học qua dự án, tự nghiên cứu và khám phá. Trường học có không gian sáng tạo như Fab Labs giúp học sinh thực hành công nghệ 3D, lập trình robot.
-
Hợp tác với doanh nghiệp, viện nghiên cứu để giúp học sinh trải nghiệm thực tế. Các công ty công nghệ lớn tài trợ thiết bị và chương trình đào tạo STEAM.
-
Tổ chức nhiều cuộc thi sáng tạo như Olympic Robot, Hackathon.
Tại Việt Nam
Trong những năm gần đây, nhiều trường học tại Việt Nam, từ công lập đến quốc tế, đã tích cực triển khai các lớp học STEAM. Không chỉ dừng lại ở chương trình chính khóa, STEAM còn xuất hiện trong các hoạt động ngoại khóa và cuộc thi sáng tạo như:
-
Thiết lập phòng thí nghiệm, câu lạc bộ STEAM và tổ chức các dự án học tập thực tế nhằm giúp học sinh tiếp cận phương pháp này một cách bài bản.
-
Ngày hội STEAM tại các trường học lớn.
-
Cuộc thi lập trình, chế tạo robot cho học sinh các cấp.
-
Các dự án khoa học ứng dụng kết hợp tiếng Anh và công nghệ.
Nhiều học sinh Việt Nam đã tham gia các cuộc thi STEAM quốc tế tại Hàn Quốc, Singapore, Trung Quốc và đạt thành tích cao, chứng minh tiềm năng phát triển của giáo dục STEAM trong nước.
Dù STEAM đang nhận được sự quan tâm lớn, nhưng việc triển khai trên diện rộng vẫn còn nhiều thách thức. Tuy nhiên, với sự đầu tư mạnh mẽ từ chính phủ, sự hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ và tổ chức giáo dục quốc tế, STEAM tại Việt Nam hứa hẹn sẽ ngày càng phát triển, trang bị cho học sinh những kỹ năng quan trọng để thích nghi với kỷ nguyên công nghệ 4.0.
Tóm lại, giáo dục STEAM bắt nguồn từ đâu? Từ sự phát triển của mô hình STEM tại Hoa Kỳ, với mục tiêu đáp ứng nhu cầu nhân lực trong các lĩnh vực khoa học và kỹ thuật. Việc bổ sung yếu tố Nghệ thuật nhằm tạo ra một phương pháp giáo dục toàn diện hơn, giúp học sinh phát triển cả tư duy sáng tạo và phân tích, chuẩn bị cho họ những kỹ năng cần thiết để thành công trong thế kỷ 21.
